Nieuws: Deeloplevering van de Hanzelijn: goed idee of toch niet?

De Tweede Kamerfractie van GroenLinks heeft vorige week aan de minister van Infrastructuur en Milieu gevraagd waarom het niet mogelijk is om de Hanzelijn al eerder open te stellen tussen Lelystad en Dronten. De bovenbouw is tussen de twee stations al enige tijd gereed en dus zou je verwachten dat de treinen prima kunnen rijden. Paul Vermast – raadslid voor GroenLinks in Dronten – noemt in een reactie tegenover Omroep Flevoland het voorbeeld van de stoomtrein die afgelopen december over de Hanzelijn tussen Dronten en Lelystad heeft gereden: passagiers vervoeren over de spoorlijn is al lang mogelijk! Of toch niet?

Het project loopt op dit moment op schema: de belangrijkste voorzieningen zijn op bijna het gehele tracé aangebracht en met enige regelmaat rijden er werktreinen over de lijn om materialen aan te voeren. Seinen, wissels, bovenleidingen… alles lijkt gereed te zijn tot op z’n minst station Dronten. Maar dat is nog niet zo.

Addertje onder het spoor
Vooral de onderliggende techniek van het spoorwegennet ontbreekt nog voor een deel in het rijtje van de voltooiing van de Hanzelijn. Om de veiligheid van het spoorwegnet te garanderen zijn alle seinen en wissels aangesloten op een van de verkeersleidingsposten van ProRail. Het treinverkeer, de wissels en de seinen worden in het geval van de Hanzelijn aangestuurd vanuit twee posten: het westelijke deel (tot aan Dronten / Drontermeertunnel) vanuit Amsterdam en het oostelijke deel (vanaf Kampen-Zuid) vanuit Zwolle. Alle systemen van de Hanzelijn moeten ook worden aangesloten op die twee verkeersleidingsposten (zowel hardwarematig als softwarematig). Dat is op dit moment nog niet gereed, mede omdat de Hanzelijn aan de Zwolse zijde nog niet aangesloten is op het spoorwegnet. Het aanpassen van de systemen in de ‘stuurhutten’ van het spoor moet nauwkeurig en volgens een strakke planning gebeuren.

Logistiek probleem
Het laten rijden van treinen vergt meer dan alleen het maken van een traject en het aanbrengen van beveiliging. Ook speelt er een logistiek verhaal mee bij het laten rijden van treinen over de Hanzelijn. ProRail zorgt voor het spoor, de Nederlandse Spoorwegen zullen de treinen moeten laten rijden over de Hanzelijn. Het is dus niet alleen aan ProRail om ervoor te zorgen dat er treinen kunnen rijden, ook de NS moet het eerder starten van de treindienst zien zitten. En in hoeverre kun je zomaar een trein laten rijden over een nieuw spoor?

Aan de ene kant is het vrij simpel om een trein van punt A naar punt B te laten rijden. De trein rijdt over rails en kan in principe niet zomaar van het spoor raken. Maar aan de andere kant moeten machinisten wel weten welke seinen ze onderweg tegenkomen, waar er wissels liggen en hoe hard er gereden mag worden. Dat ‘wegleren’ van een traject kost ook enige tijd. Een machinist is namelijk niet direct bevoegd om elk stuk spoor te berijden.

Ook conducteurs moeten weten op welke perronsporen zij aankomen, waar ze in geval van nood de passagiers de trein uit moeten laten gaan, etc.

Daarnaast moet de NS materieel voor handen hebben om de treinen te laten rijden. Dat luistert heel nauw: het structureel verplaatsen van bepaald materieel naar andere lijnen vergt erg veel planning: alle treinen hebben namelijk een onderhoudsrooster. Treinen moeten na een periode van dienst uit de ‘omloop’ worden gehaald om naar een werkplaats te worden gebracht voor onderhoud. De reden dat grote wijzigingen in het spoorboekje plaatsvinden op één centrale datum (elk jaar op de tweede zondag van december) heeft onder andere te maken met die roosters.

Zou de NS ervoor willen kiezen om vervroegd treinen te laten rijden op Lelystad – Dronten, dan zou dat logischerwijs vanaf december 2011 moeten gebeuren. Het volgende moment dat er weer een grote structuele verandering kan worden aangebracht in de dienstregeling is een jaar later, in december 2012.

Afbouw station en testritten
De afbouw van het station van Dronten start dit voorjaar. Als alles volgens de planning verloopt, dan moet het station in december klaar zijn. Pas vanaf dat moment (als de nieuwe dienstregeling al is in gegaan) is het mogelijk om het treinpersoneel op te leiden. Maar voordat de eerste (lege) passagierstreinen over de Hanzelijn gaan rijden, moet er nog getest worden. Dat kan pas vanaf het moment dat de hele Hanzelijn is aangelegd en aangesloten is op de verkeersleidingsposten. Pas vanaf de zomer kan de Hanzelijn bij Hattem worden aangesloten op het al bestaande spoorwegnet, nadat het laatste spoor over de oude spoorbrug is verplaatst naar de nieuwe spoorbrug.

ProRail liet tijdens de Dag van Flevoland onder andere weten dat er een uitgebreide testperiode zal worden gehouden waar zowel in het echt als digitaal wordt getest. Naast het testen van de veiligheidsystemen zullen er ook treinen gaan rijden die bijvoorbeeld de bovenleiding controleert. Het ‘droge’ testen houdt onder andere in dat er een dienstregeling wordt gesimuleerd die moet worden uitgevoerd vanuit Amsterdam en Zwolle.

Behaalde resulaten uit het verleden...
De Hanzelijn is een megaproject waar nu al enkele jaren aan wordt gebouwd. Zoals het er nu naar uit ziet zal de Hanzelijn op 12-12-2012 ook daadwerkelijk in gebruik kunnen worden genomen over de gehele lengte van het tracé. Het verzoek van GroenLinks om de minister ProRail onder druk te laten zetten, kan juist leiden tot problemen. De problemen rondom de ingebruikname van de HSL-Zuid en de Betuweroute zijn de ergste nachtmerries van de bouwers van de Hanzelijn. Juist door een ruime testperiode in te plannen, kan er zekerheid worden gegeven over de datum van in gebruikname van het spoor. Als GroenLinks daadwerkelijk had gewild dat er eerder treinen waren gaan rijden tussen Lelystad en Dronten, dan was het logischerwijs al veel eerder mogelijk geweest om hier op aan te dringen. Al enkele jaren geleden was de bouwplanning in grote lijnen bekend (zie PDF van ProRail). Door de voor het oog snelle realisatie van de bovenbouw lijkt het dat de lijn ligt ‘weg te roesten’, maar dit alles was ruim van tevoren bekend.

Met de ergste nachtmerries ver in het achterhoofd zouden we juist positief moeten zijn over de Hanzelijn: het zou het eerste grote infrastructuele megaproject in Nederland zijn die precies volgens de planning wordt gebouwt. Over anderhalf jaar is er een zeer belangrijke schakel in het spoorwegnet bijgekomen en we zouden ons juist dáár op moeten focussen in plaats van het vervroegd open willen stellen van de Hanzelijn. Niet alleen omdat 12-12-2012 een veel mooiere datum is, maar ook omdat het simpelweg niet mogelijk is.

Door Stefan Verkerk

Reacties

Jasper schreef op Zon 20 Maa @ 23.27u:

Vier ijzeren staafjes maken nog geen spoorlijn. Hopelijk leren mensen door dit artikel snappen hoe lang het nog gaat duren voordat de Hanzelijn af is, en wat er daarna nog allemaal moet gebeuren. Als de HSL en Betuwetoute ons iets geleerd hebben, dan is het dat een uitgebreid proefbedrijf met voldoende marge noodzakelijk is.

Paul Vermast schreef op Maa 21 Maa @ 17.04u:

De minister van I&M heeft een brief toegezegd op het verzoek van GroenLinks. Daarin zal ze nagaan wat er wel en niet mogelijk is. Als het mogelijk is de lijn eerder in gebruik te nemen moet die mogelijkheid niet onbenut blijven. Kan het niet dan gaat de lijn in zijn geheel open. Meteen roepen dat iets niet kan is me echt te makkelijk. Dus laten we de reactie van de minister afwachten.

Stefan schreef op Maa 21 Maa @ 17.12u:

Hoezo is het 'te makkelijk' om te zeggen dat het niet mogelijk zal zijn? Er komt gewoon meer kijken bij het laten rijden van treinen dan men in het algemeen denkt. Dat ProRail roept dat het niet mogelijk is zonder er verder dieper op in te gaan wekt misschien wat onbegrip op, maar wie ziet zo'n stuk tekst zoals hierboven geschreven is terug in een twee alinea's lang artikeltje in de krant? ;-) Uiteraard is dit artikel een samenraapsel van kennis van de planning, de bouw van een spoorlijn etc. Het is dus een verwachting waar ik redelijk zeker van ben. En ja, we zullen moeten wachten op het antwoord van het ministerie, maar ik denk niet dat het antwoord 'ja, het kan' zal zijn. Anders had ik dit stuk ook niet met zoveel vertrouwen geschreven. ;-) Groet, Stefan

Joop schreef op Maa 21 Maa @ 20.47u:

Meestal hebben mensen die dit soort voorstellen doen zelf maar weinig verstand van wat wel en wat niet mogelijk is. Net als dat het onzin is om meer treinen over het zelfde spoor op de Flevolijn te laten rijden: 6 sprinters en 6 intercity's = elke vijf minuten een trein op een traject met vijf stations waar alleen sprinters zullen stoppen! Dit is ook bedacht door z'n persoon.

vBrian schreef op Din 22 Maa @ 20.45u:

Dit artikel is wel zeer pro-ProRail geschreven. Ik begrijp dat Stefan ProRail en de aannemer erkentelijk is voor alle assistentie bij het verslaan van de aanleg, maar daar staat weer tegenover dat zonder Stafans inzet dit nooit zo fraai in beeld zou worden gebracht. De toon had dus onafhankelijker en objectiever mogen zijn, kortom journalistieker. Overigens had het verhaal korter gekund en daarmee aan kracht gewonnen. Projectvoorlichter Mulder heeft verteld dat het beproeven in september kan beginnen. Ik neem aan dat ook de stations dan technisch gereed zijn. Misschien niet afgewerkt en geen betegelde perrons. Zodra de lijn is goedgekeurd kan het wegleren beginnen. Voor het doortrekken van de stoptreindienst naar Dronten zijn minstens twee extra treincomposities nodig. Wanneer zijn die beschikbaar? Op zich betreft het slechts een kleine wijziging van de dienstregeling die ik niet durf uit te sluiten. Maar veel eerder dan juni 2012 verwacht ik zeker niet. Het idee van GroenLinks is sympathiek én gewoon te laat. Wanneer de capaciteit van de Flevolijn het toelaat verwacht ik wel voor 9 december 2012 de eerste goederentreinen langs Kampen.

a c f sierts schreef op Woe 23 Maa @ 22.39u:

In de huidige planning is wel heel erg veel tijd opgenomen voor het proefbedrijf. Vergeten wordt dat een proefbedrijf geen oneindig voortslepend probeer-, prutsknoei- en bijrommelperiode is zoals bij het amateuristische Randstadrail en het tranentrekkende HZL-Zuid-debacle het geval was, maar gewoon een systematische bewijsvoerings- en personeels-ervaringsperiode is. Zoiets kan binnen enkele weken afgerond zijn. Het idee om al maanden eerder dan dec'12 met een stopdienst tot Dronten, Kampen-Zuid of zelfs Zwolle te gaan rijden is dus helemaal niet zo irreeel. Waar een wil is, is een spoorweg.

Nathan schreef op Maa 04 Apr @ 20.15u:

Je moet niet te vroeg juichen. Het lijkt me niet echt handig om problemen te voorkomen heb je nou eenmaal een uitgebreid proefbedrijf nodig. Sinds de verkiezingen vorig jaar heb ik heel erg het idee dat de regering vol met ondoordachte ideeën zit. Laat de hele spoorlijn mooi op 12-12-12 openen. Anders krijgen we een Betuweroute scenario als ik het zo mag noemen. Ik vind dit vragen om problemen. Met vriendelijke groeten nathan

Reactie plaatsen